Wednesday, November 16, 2022

HUKUM KHATIB DAN MAKMUM MINUM AIR SEMASA KHUTBAH

قال النَّووي في "المجموع": " يُكرِه لهم شُرْبُ الماء للتلذُّذ، ولا بأس بشرْبِه للعطش للقوْمِ والخطيب، هذا مذهبُنا، قال ابنُ المنْذِر: رخَّص في الشُّرب: طاوس ومُجاهد والشَّافعي، ونَهى عنه: مالكٌ والأوزاعيُّ وأحمد، وقال الأوزاعي: تبطُل الجمعة، إذا شَرِب والإمامُ يَخطب، واختار ابن المنذر الجواز، قال: ولا اعلم حجة لمن منعه، قال العبدري: قول الاوزاعي مخالف للاجماع". اهـ.

رابط المادة: http://iswy.co/eusrf

Kesimpulan; makruh jika semata-mata berlazat-lazat. Adapun kerana dahaga, diharuskan sama ada bagi khatib atau hadirin khutbah. 


KADAR MEMUTUSKAN MUWALAT ANTARA KHUTBAH DAN SOLAT JUMAAT

 Dalam kitab Kifayah al-Muhtadi disebutkan;

Disyaratkan muwalat antara keduanya (yakni khutbah pertama dan kedua) dan antara rukun kedua-duanya, tetapi tiada memutus akan dia (yakni muwalat) pengajaran yang pada khutbah dan jika panjang sekalipun kerana ia daripada muslihatnya.

Dan disyaratkan muwalat antara keduanya (yakni kedua khutbah) dan sembahyang jumaat.

Dan had muwalat di sini bahawa tiada di antara keduanya kadar dua rakaat yang bersegera.

Muka surat; 165.

Wednesday, March 23, 2022

NIAT PUASA SEBULAN SEKALIGUS; ADAKAH HARUS BAGI WANITA DALAM HAID?

Oleh kerana keharusan tersebut bertaqlid kepada mazhab Malik, maka menurut fiqh Maliki;

س: هل تكفي نية واحدة في كل صوم يجب تتابعه كصوم رمضان وكفارة الظهار أم لا بد من التبييت فيه كل ليلة وما وقتها؟

ج: نعم تكفي نية واحدة في كل صوم يجب تتابعه كصوم رمضان وكفارة الظهار والقتل والنذر الذي أوجبه المكلف على نفسه. أما الصوم المسرود غير الواجب واليوم المعين فلا بد من تبييت النية فيه كل ليلة، أما إذا انقطع التتابع في كل صوم يجب تتابعه بمرض أو سفر أو حيض أو نفاس فتعاد النية لما بقي من الصوم، أما وقتها فمن بعد غروب الشمس إلى طلوع الفجر الصادق

Rujukan;

الكتاب: خلاصة الجواهر الزكية في فقه المالكية، المؤلف: أحمد بن تُرْكي بن أحمد المنشليلي المالكي (ت ٩٧٩هـ)


Dalam kitab al-Tsamar al-Dani;

قال ابن ناجي ظاهر كلام الشيخ أنه لا يلزم تجديد النية لمن انقطع صومه كالحائض وهو كذلك عند أشهب وغيره بقي المريض والمسافر إذا تماديا على الصوم فإنه يجب عليهما النية في كل ليلة لعدم وجوب التتابع في حقهما

(295).

Dalam kitab al-Khulasah al-Fiqhiyyah 'Ala Mazhab al-Sadah al-Malikiyah;

وتكفي النية الواحدة لكل صوم يجب تتابعه كرمضان وكفارته وكفارة القتل والظهار والنذر المتتابع كمن نذر صوم شهر بعينه أو عشرة أيام متتابعة بشرط أن لا ينقطع تتابع الصوم بالسفر والمرض ونحوهما مما يقطع وجوب التتابع فان انقطع به لم تكف النية الواحدة بل لا بد من تبييتها كلما أراد الصوم ولو تمادى على الصوم في سفره أو مرضه ومثل ما تقدم إذا انقطع بحيض أو نفاس أو جنون فلا بد فيه من إعادة النية ولو حصل المانع بعد الغروب وزال قبل الفجر وتندب النية كل ليلة فيما تكفي فيه النية الواحدة ولا بد من تبييت النية كل ليلة في كل صوم يجوز تفريقه كقضاء رمضان والصيام في السفر وكفارة اليمين وفدية الأذى ونقص الحج

(m.s. 193).

MASALAH TARADDUD PADA PENERUSAN PUASA (BEZA DENGAN SOLAT)

قال الإمام النووي رحمه الله : " ولو تردد الصائم في الخروج من صومه، أو علقة على دخول شخص ونحوه، لم يبطل على المذهب الذي قطع به الجماهير" انتهى من "روضة الطالبين" (1/333). 

Lihat penjelasan lanjut dalam;

https://islamqa.info/ar/answers/314110/%D9%86%D9%88%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%88%D9%85-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%84-%D8%A7%D9%86-%D9%86%D8%B2%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%81%D8%B7%D8%B1%D8%AA-%D9%81%D9%87%D9%84-%D9%87%D8%B0%D8%A7-%D9%85%D9%86-%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%82-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D9%88%D9%87%D9%84-%D9%8A%D8%B5%D8%AD-%D8%B5%D9%88%D9%85%D9%87%D8%A7

ADAKAH WANITA DALAM HAID BOLEH BERNIAT PUASA?

Berkata Imam al-Ghazali dalam Ihya';
 ولو نوت امرأة في الحيض ثم طهرت قبل الفجر صح صومها
(m.s. 1/232).
Imam al-Ghazali berkata; jika seorang wanita yang sedang haid berniat puasa (pada malamnya), kemudian ia suci (yakni kering darah haidnya) sebelum fajar (yakni sebelum masuk subuh), sah puasanya" (Ihya' Ulumiddin, 1/232).

Berkata Imam al-Juwaini;

قال الجويني: ولو نوت المرأة الصوم بالليل، وهي حائض، فانقطع دمها قبل طلوع الفجر.. أجزأتها تلك النية.
وحكى الشاشي فيها وجها آخر: أنه لا يصح.
(al-Bayan Fi Mazhab al-Imam al-Syafiie).

Dalam Mugni al-Muhtaj;

وأضافت: "قال الخطيب الشربيني في "مغني المحتاج إلى معرفة معاني ألفاظ المنهاج" (2/ 153، ط. دار الفكر): [(ولو نوت الحائض) أو النفساء في الليل (صوم غد قبل انقطاع دمها ثم انقطع) دمها (ليلًا صح) صومها بهذه النية (إن تم) لها (في الليل أكثر الحيض) أو النفاس؛ لأنها جازمة بأن غدها كله طُهْر، وسواء كانت مبتدأة أم غيرها، لكن كلامه يوهم اشتراط الانقطاع، وليس مرادًا؛ لأنه متى تمَّ في الليل أكثر الحيض صحَّت نيتها وإن لم ينقطع الدم؛ لأن الزائد على أكثر الحيض استحاضة وهي لا تمنع الصوم. وإنما ذكره المصنف لأجل قوله (وكذا) إن تمّ لها (قدر العادة) التي هي دون أكثر الحيض أو النفاس فإنه يصح صومها بتلك النية (في الأصح).

Wednesday, March 2, 2022

SOLAT BERJAMAAH

MASALAH 1; Jika jamaah di rumah lebih ramai ahli jamaahnya berbanding jamaah di masjid, apakah afdhal solat di rumah?

Dalam matan al-Muqaddimah al-Hadhramiyah dinyatakan;

والجماعة للرجال في المساجد أفضل إلا إذا كانت الجماعة في البيت أكثر، وما كثرت جماعته أفضل إلا إذا كان إمامها حنفيًّا أو فاسقًا أو مبتدعًا أو يتعطل عن الجماعة مسجد قريب، فالجماعة القليلة أفضل، فإن لم يجد إلا جماعة إمامها مبتدع ونحوه فهي أفضل من الانفراد

"Bagi kaum lelaki, berjamaah di masjid lebih afdhal kecuali jika bilangan jamaah di rumah lebih ramai. Lebih ramai bilangan jamaah maka lebih afdhal kecuali jika imam yang memimpin jamaah merupakan seorang bermazhab Hanafi atau fasik atau ahli bid'ah atau boleh menyebabkan luput jamaah di masjid dekat (jika ditinggalkan), maka ketika itu (bersolat bersama) jamaah yang sedikit lebih afdhal (dari jamaah yang ramai). Jika sekiranya tidak ditemui melainkan jamaah yang dipimpin imam ahli bid'ah atau seumpamanya, maka bersolat jamaah bersamanya lebih afdhal dari solat sendirian".

Dalam syarahnya al-Minhaj al-Qawim (Imam Ibnu Hajar) dijelaskan;

(والجماعة للرجال في المساجد أفضل) منها في غيرها للأخبار المشهورة في فضل المشي إليها أما النساء والخناثى فبيوتهن أفضل لهن (إلا إذا كانت الجماعة في البيت أكثر) منها في المسجد على ما قاله القاضي أبو الطيب ومال إليه الأذرعي والزركشي لكن الأوجه ما اقتضاه كلام الشيخين وغيرهما وصرح به الماوردي من أنها في المسجد أفضل وإن قلت؛ لأن مصلحة طلبها فيه تربو على مصلحة وجودها في البيت والكلام في غير المساجد الثلاثة أما هي فقليل الجماعة فيها أفضل من كثيرها خارجها باتفاق القاضي والماوردي وقول المتولي الانفراد فيها أفضل من الجماعة خارجها ضعيف (وما كثرت جماعته) من المساجد وغيرها (أفضل) مما قلت جماعته للخبر الصحيح: "وما كان أكثر فهو أحب إلى الله تعالى"، (إلا إذا كان إمامها) أي الجماعة الكثيرة (حنفيًا) أو غيره ممن لا يعتقد وجوب بعض الأركان والشروط وإن علم منه الإتيان بها لأنه مع ذلك لا يعتقد وجوب بعض الأركان (أو فاسقًا) أو متهمًا بالفسق (أو مبتدعًا) كمعتزلي ومجسم وجوهري وقدري ورافضي وشيعي وزيدي (أو) كان (يتعطل عن الجماعة) القليلة بغيبته عنه (مسجد قريب) منه أو بعيد عنه لكون جماعته لا يحضرون إلا إن حضر أو كان محل الجماعة الكثيرة بنى من شبهة أو شك في ملك بانيه لبقعته أو كان إمامه سريع القراءة والمأموم بطيئها بحيث لا يدرك مع الفاتحة أو يطيل طولا مملا والمأموم لا يطيقه، أو يزول به خشوعه. (فالجماعة القليلة) في كل هذه المسائل وما شابهها مما فيه توفر مصلحة أو زيادتها مع الجمع القليل دون الكثير (أفضل) لما فيه من المصلحة المقصودة للشارع بل الصلاة وراء المبتدع واللذين قبله مكروهة لجريان قول ببطلانها، أما إذا لم يحضر بحضوره أحد فتعطيله والذهاب لمسجد الجماعة أولى اتفاقًا. (فإن لم يجد إلا جماعة إمامها مبتدع ونحوه) ممن يكره الاقتداء به (فهي) أي الجماعة معهم (أفضل من الانفراد) على ما زعمه جمع متأخرون والمعتمد أنها خلف من ذكر مكروهة مطلقًا.

Disimpulkan dari syarah di atas beberapa perkara/hukum;

1) Bagi kaum lelaki berjamaah di masjid lebih baik (afdhal) dari berjamaah di mana-mana tempat selain masjid kerana terdapat banyak hadis yang masyhur yang menyebutkan fadhilat berjalan ke masjid. 

2) Adapun bagi kaum wanita dan khusa, bersolat di rumah-rumah mereka lebih baik (afdhal).

3) Namun jika bilangan jamaah di rumah lebih ramai dari bilangan jamaah para ulamak mazhab berbeza pandangan;

a) Menurut Qadhi Abu al-Toyyib, al-Azra'ie dan al-Zarkasyi; berjamaah di rumah lebih afdhal

b) Menurut Syaikhain (al-Nawawi dan al-Rafiie) dan al-Mawardi; berjamaah di masjid lebih afdhal dari berjamaah di rumah sekalipun bilangan jamaahnya sedikit kerana maslahah yang diperolehi dengan mencari jamaah di masjid lebih banyak dari maslahah kewujudan jamaah di rumah.

4) Khilaf tersebut bagi masjid-masjid selain 3 masjid (iaitu Masjidil Haram, Masjid Nabawi dan Masjid Aqsa). Adapun khusus bagi 3 masjid tersebut, maka berjamaah dalam masjid tersebut lebih afdhal sekalipun bilangan jamaahnya sedikit berbanding di luar darinya sekalipun bilangan jamaahnya ramai, sebagaimana yang disepakati oleh al-Qadhi dan juga al-Mawardi. Adapun pandangan al-Mutawalli bahawa; bersolat sendirian dalam 3 masjid tadi lebih afdhal dari solat berjamaah di luar darinya, pandangan itu adalah lemah. (Kesimpulannya; solat berjamaah lebih afdhal dari solat bersendirian sekalipun dalam 3 masjid utama tadi).

(m.s. 208).

MASLAH 2; Adakah harus berniat menjadi makmum di tengah solat?

Dalam syarah al-Mahalli dijelaskan;

(وَلَوْ أَحْرَمَ مُنْفَرِدًا ثُمَّ نَوَى الْقُدْوَةَ فِي خِلَالِ صَلَاتِهِ جَازَ) مَا نَوَاهُ (فِي الْأَظْهَرِ) كَمَا يَجُوزُ أَنْ يَقْتَدِيَ جَمْعٌ بِمُنْفَرِدٍ فَيَصِيرَ إمَامًا....(وَإِنْ كَانَ فِي رَكْعَةٍ أُخْرَى) أَيْ غَيْرِ رَكْعَةِ الْإِمَامِ مُتَقَدِّمًا عَلَيْهِ أَوْ مُتَأَخِّرًا عَنْهُ....(ثُمَّ يَتْبَعُهُ قَائِمًا كَانَ أَوْ قَاعِدًا) وَإِنْ كَانَ عَلَى خِلَافِ نَظْمِ صَلَاتِهِ لَوْ لَمْ يَقْتَدِ بِهِ رِعَايَةً لِحَقِّ الِاقْتِدَاءِ (فَإِنْ فَرَغَ الْإِمَامُ أَوَّلًا فَهُوَ كَمَسْبُوقٍ) فَيُتِمُّ صَلَاتَهُ (أَوْ) فَرَغَ (هُوَ) أَوَّلًا (فَإِنْ شَاءَ فَارَقَهُ) بِالنِّيَّةِ وَسَلَّمَ (وَإِنْ شَاءَ انْتَظَرَهُ لِيُسَلِّمَ مَعَهُ) وَهُوَ أَفْضَلُ عَلَى قِيَاسِ مَا تَقَدَّمَ فِي الِاقْتِدَاءِ فِي الصُّبْحِ بِالظُّهْرِ،
"Jika seorang itu bertakbiratul-ihram dengan solat bersendirian, kemudian ia berniat mengikut imam di tengah-tengah solatnya, harus hukumnya mengikut pandangan azhar, iaitu sebagaimana harus satu kumpulan mengikuti seorang yang bersolat sendirian, di mana dengannya dia (yakni yang bersolat sendirian itu) berubah menjadi imam (di tengah solatnya). Keharusan itu sekalipun pada rakaat berbeza (antara imam dan makmum) sama ada imam terdahulu dari makmum atau terkemudian darinya". Kemudan apabila telah berniat, hendaklah dia terus mengikut imam pada posisinya sama ada imam berdiri atau duduk.... Apabila imam selesai solat lebih dahulu darinya, ia mengambil hukum seperti makmum masbuq, yakni hendaklah dia menyempurnakan solatnya. Jika ia selesai dulu dari imam, dia boleh memilih sama ada berniat mufaraqah dan memberi salam atau menunggu imam untuk memberi salam selepasnya dan pilihan yang terakhir inilah yang afdhal diqiaskan kepada masalah lalu tentang makmum solat subuh dengan mengikuti imam solat zohor (1/290).

Walaupun harus, namun makruh sebagaimana difahami dari penjelasan lanjut pengarang (iaitu dalam ulasan berikut);

 ثُمَّ الْجَوَازُ فِي قَطْعِ الْقُدْوَةِ وَاقْتِدَاءِ الْمُنْفَرِدِ يُصَاحِبُهُ الْكَرَاهَةُ كَمَا صَرَّحَ بِهَا فِي شَرْحِ الْمُهَذَّبِ. وَيُؤْخَذُ مِنْهَا فَوَاتُ فَضِيلَةِ الْجَمَاعَةِ فِي الثَّانِيَةِ عَلَى قِيَاسِ مَا تَقَدَّمَ فِي الْمُقَارَنَةِ وَفَوَاتُهَا فِي الْأُولَى أَيْضًا ظَاهِرٌ بِقَطْعِ الْقُدْوَةِ، وَظَاهِرٌ أَنَّهَا لَا تَفُوتُ فِي الْمُفَارَقَةِ الْمُخَيَّرِ بَيْنَهَا وَبَيْنَ الِانْتِظَارِ.
"Kemudian, keharusan memutuskan/mufaraqah dari mengikuti (imam) (dengan sengaja) dan masalah (iaitu iaitu) berniat mengikuti (imam) di tengah solat disertai kemakruhan... Difahami dari hukum makruh tersebut, hilangnya fadhilat (pahala) jamaah bagi masalah kedua ...dan juga bagi masalah pertama...namun bagi masalah pilihan antara mufaraqah dan menunggu tidak luput fadhilat jamaah bagi mana-mana satu dari pilihan tersebut"   (1/290).

Dalam kitab Mughni al-Muhtaj turut dijelaskan; akan tetapi ia adalah makruh sebagaimana dalam al-Majmuk berdasarkan nas Imam al-Syafiie dan persepakatan Ashab. Yang sunatnya ialah mengubah solat fardhu (yang sedang dilakukan) kepada solat sunat dan memberi salam setelah dua rakaat, dengan syarat waktu masih luas sebagaimana dijelaskan sebelum ini (1/355).

MASALAH 3; Adakah harus makmum mufaraqah dari imam dengan sengaja?

Dalam Syarah al-Mahalli kepada matan al-Minhaj dinyatakan;

(فَصْلٌ) إذَا (خَرَجَ الْإِمَامُ مِنْ صَلَاتِهِ) بِحَدَثٍ أَوْ غَيْرِهِ (انْقَطَعَتْ الْقُدْوَةُ) بِهِ (فَإِنْ لَمْ يَخْرُجْ وَقَطَعَهَا الْمَأْمُومُ) بِأَنْ نَوَى الْمُفَارَقَةَ. (جَازَ) سَوَاءٌ قُلْنَا الْجَمَاعَةُ سُنَّةٌ أَمْ فَرْضُ كِفَايَةٍ لِأَنَّ السُّنَّةَ لَا يَلْزَمُ إتْمَامُهَا. وَكَذَا فَرْضُ الْكِفَايَةِ إلَّا فِي الْجِهَادِ وَصَلَاةِ الْجِنَازَةِ (وَ) هَذَا إلَى آخِرِ الْفَصْلِ مَوْجُودٌ بِالنُّسَخِ الَّتِي بِأَيْدِينَا وَلَيْسَ مَوْجُودًا بِالشَّرْحِ مَا كُتِبَ عَلَيْهِ. كَمَا ذُكِرَ فِي السِّيَرِ (وَفِي قَوْلٍ) قَالَ فِي شَرْحِ الْمُهَذَّبِ قَدِيمٌ. (لَا يَجُوزُ إلَّا بِعُذْرٍ) فَتَبْطُلُ الصَّلَاةُ بِدُونِهِ لِقَوْلِهِ تَعَالَى: {وَلا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ} [محمد: 33] . وَقَوْلُهُ (يُرَخِّصُ فِي تَرْكِ الْجَمَاعَةِ) أَيْ ابْتِدَاءً هُوَ مَا ضَبَطَ بِهِ الْإِمَامُ الْعُذْرَ، وَأَلْحَقُوا بِهِ مَا ذَكَرَهُ بِقَوْلِهِ: (وَمِنْ الْعُذْرِ تَطْوِيلُ الْإِمَامِ) أَيْ الْقِرَاءَةَ لِمَنْ لَا يَصْبِرُ لِضَعْفٍ أَوْ شُغْلٍ كَمَا فِي الْمُحَرَّرِ وَغَيْرِهِ. (أَوْ تَرْكُهُ سُنَّةً مَقْصُودَةً كَتَشَهُّدٍ) وَقُنُوتٍ فَيُفَارِقُهُ لِيَأْتِيَ بِهَا.
Khulasahnya; harus mufaraqah sekalipun dengan sengaja, kerana status solat berjamaah itu bukanlah wajib, akan tetapi sunat sahaja atau fardhu kifayah (mengikut perbezaan pandangan ulamak mazhab). Ibadah sunat tidak wajib mengitmamkannya, begitu juga ibadah yang berstatus fardhu kifayah tidak wajib mengitmamkannya kecuali jihad dan solat jezanah. 

Namun begitu, terdapat qaul berkata (menurut al-Nawawi; qaul qadim); tidak harus mufaraqah kecuali dengan suatu keuzuran, di mana jika dimufaraqahkan dengan sengaja akan menyebabkan solat terbatal berdalilkan ayat 33 dalam surah Muhammad (bermaksud); "Janganlah kamu membatalkan amalan-amalan kamu". Keuzuran yang membolehkan mufaraqah ialah keuzuran-keuzuran yang sama untuk meninggalkan solat berjamaah. Selain itu termasuk keuzuran juga ialah apabila imam memanjangkan solat dengan memanjangkan bacaan, maka harus mufaraqah bagi oeang yang tidak tahan menunggu lagi seperti orang lemah atau ada suatu kesibukan atau yang seumpananya dan apabila imam meninggalkan suatu sunat maqsudah seperti tasyahhud dan qunut (maka harus makmum mufaraqah dengan imam untuk melakukannya) (1/290).

* Dalam Hasyiyah Qalyubi dijelaskan maksud sunnah maqsudah (سنة مقصودة);
قَالَ ابْنُ حَجَرٍ: وَالْمُرَادُ بِهَا مَا يُجْبَرُ بِالسَّهْوِ أَوْ قَوِيُّ الْخِلَافِ فِي وُجُوبِهَا أَوْ وَرَدَ دَلِيلٌ بِعِظَمِ فَضْلِهَا كَالسُّورَةِ هُنَا. 

Menurut Ibnu Hajar; iaitu sunat yang dituntut menggantinya dengan sujud sahwi, atau sunat yang kuat khilaf pada hukum wajibnya atau terdapat dalil yang menunjukkan besar fadhilatnya (1/290).

Walaupun harus (mengikut qaul yang pertama tadi), namun keharusan tersebut disertakan dengan kemakruhan sebagaimana dijelaskan lanjut oleh pengarang;
 ثُمَّ الْجَوَازُ فِي قَطْعِ الْقُدْوَةِ وَاقْتِدَاءِ الْمُنْفَرِدِ يُصَاحِبُهُ الْكَرَاهَةُ كَمَا صَرَّحَ بِهَا فِي شَرْحِ الْمُهَذَّبِ. وَيُؤْخَذُ مِنْهَا فَوَاتُ فَضِيلَةِ الْجَمَاعَةِ فِي الثَّانِيَةِ عَلَى قِيَاسِ مَا تَقَدَّمَ فِي الْمُقَارَنَةِ وَفَوَاتُهَا فِي الْأُولَى أَيْضًا ظَاهِرٌ بِقَطْعِ الْقُدْوَةِ، وَظَاهِرٌ أَنَّهَا لَا تَفُوتُ فِي الْمُفَارَقَةِ الْمُخَيَّرِ بَيْنَهَا وَبَيْنَ الِانْتِظَارِ.
"Kemudian, keharusan bagi (dua masalah tersebut, yakni) masalah mufaraqah dari mengikuti (imam) (dengan sengaja) dan masalah berniat mengikuti (imam) di tengah solat keharusan tersebut berserta kemakruhan... Difahami dari hukum makruh tersebut ialah hilangnya fadhilat (pahala) jamaah bagai kedua-dua masalah..."   (1/290).

DARAH-DARAH WANITA (HAID, NIFAS & ISTIHADHAH)

HUKUM KHATIB DAN MAKMUM MINUM AIR SEMASA KHUTBAH

قال النَّووي في "المجموع": " يُكرِه لهم شُرْبُ الماء للتلذُّذ، ولا بأس بشرْبِه للعطش للقوْمِ والخطيب، هذا مذهبُنا، قال ابنُ ا...